Yol Hipnozu Nedir ve Neden Bu Kadar Ciddi Bir Sorun Haline Gelmiştir?
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, son zamanlarda sıkça yaşanan trafik kazalarının ardındaki önemli faktörlerden biri olan ‘yol hipnozu’ konusunda detaylı açıklamalarda bulundu. Hipnoz, aslında herkesin yaşamında zaman zaman farkında olmadan deneyimlediği, oldukça doğal bir bilinç durumudur. Bu süreç, birçok kişinin günlük hayatında sıkça karşılaştığı ve genellikle fark edilmeden yaşanan bir deneyimdir. Bu nedenle, “Ben hiç hipnoza girerim veya girmem” gibi iddialar, bilimsel ve psikolojik açıdan yanlış ve gereksizdir.
Yol Hipnozunun Tanımı ve Sürücülerin Yaşantısı
Yol hipnozunun özellikle araç sürücüleri arasında yaygın olarak tanımlandığını belirten Uzman İhsan Öztekin, “Ancak bu, sadece sürücüler için geçerli değil; yolculuk sırasında yanınızdaki yolcu da, özellikle camdan dışarı bakarken yol hipnozuna maruz kalabilir. Otobüslerde ya da uzun araç yolculuklarında, özellikle dikkat dağıtıcı unsurlar ve monotonluk nedeniyle bu durum sıkça yaşanır. Fakat sürücünün kendisinin yol hipnozuna girmesi, kazaların önemli nedenlerinden biridir ve bu durum, özellikle yüksek hızla duran bir araca çarpma gibi ciddi olaylara yol açabilir. ‘Görmedim’ veya ‘Fark etmedim’ gibi ifadeler, aslında bu hipnoz halinin bir sonucu olarak ortaya çıkar.” şeklinde açıkladı.
Beyin ve Zihnin Otomatik Süreçleri
Yol hipnozunda, sürücünün farkında olmadan beynin otomatik olarak araç kullanmaya devam ettiğine vurgu yapan Öztekin, “Araştırmalar, sürücünün yola çıktıktan yaklaşık 2,5 saat sonra bilinçaltı ve farkındalık seviyesinin değiştiğini gösteriyor. Gözleri açık olmasına rağmen, sürücü adeta trans halindeymiş gibi bir duruma geçer. Beyin, görsel uyaranları algılamaya devam eder; örneğin yol çizgileri, trafik işaretleri ve çevredeki nesneleri görür. Ancak, bu uyaranlara karşı duyarsızlaşır, sürücü dış dünyaya karşı bir ilgisizlik ve dikkat dağınıklığı yaşar. Bu durumda, sürücü gözleri açıkken, zihni tamamen farklı bir konuya yönelmiş olur ve bu süreçte muhakeme ve hafıza fonksiyonları zayıflar veya geçici olarak kaybolabilir. Bu duruma, “gözleri açıkken uyumak” veya “farkındalık kaybı” denir ve genellikle hatırlanmaz.” açıklamasını yaptı.
Sürekli Aynı Noktaya Bakmaktan Çok, Farklı Uyaranlara Dikkat Edilmeli
İnsanların yolculuk sırasında nedeni tam olarak açıklanamayacak kazalara, yol hipnozunun yol açtığı düşünülüyor. Bu nedenle sürücülerin, kendilerini ve diğer yolcuları tehlikeye atmamak adına, çeşitli önlemler alması önemlidir. Uzmanlar, özellikle uzun ve gece yolculuklarında bu durumun daha sık görüldüğünü belirtiyor. Otomatik vitesli araç kullananlar, bu durumu daha fazla yaşayabilirler. Özetle, bu durumun tamamen tedavi edilmesi gereken bir sorun değil; doğal bir bilinç hali olarak kabul edilir. Ancak, sürücülerin dikkatli olması ve bu durumu önlemek adına bazı basit önlemler alması hayat kurtarıcı olabilir.
Yol Hipnozunun Önlenmesi ve Güvenli Sürüş İçin Alınabilecek Basit Tedbirler
- Yorgun ve uykusuzken yola çıkmamalı. Uygun dinlenme ve en az 5 saat uyku ile yola çıkmak, dikkati toplamaya yardımcı olur.
- Aracın iç sıcaklığı kontrol edilmeli ve sürekli havalandırılmalı. Sıcaklık ve hava akımı, dikkat dağınıklığını azaltır.
- Bol sıvı alınmalı, özellikle kahve ve çay gibi uyarıcı içecekler tercih edilmeli. Ayrıca, sakız çiğnemek odaklanmayı artırabilir.
- Seyir sırasında aynı noktaya sürekli bakmaktan kaçınılmalı. Yol çizgileri yerine, farklı trafik levhalarına, yol kenarındaki ağaçlara veya diğer çeşitli uyaranlara odaklanmak faydalıdır.
- Müzik seçimi dikkatli yapılmalı. Aynı tarzda müzik dinlemek yerine, farklı ritimler ve tarzlar tercih edilerek dikkat dağınıklığı önlenebilir.
- Her 2 saatte bir mola verilmeli. Çay veya kahve molası, uyanıklığı artırır ve yorgunluğu azaltır.
- Aracınızda yolcu varsa, dikkat dağıtıcı olmayan ve sakin sohbetler tercih edilmeli.
Uzmanlar, bu basit ama etkili önlemlerle, yol hipnozunun önüne geçilebileceğini ve trafikte güvenliğin artırılabileceğini belirtiyor. Bu alışkanlıklar sayesinde, sürücülerin hem kendilerini hem de trafikteki diğer tüm yolcuları koruma altına almaları mümkündür.
