Sürekli alarm halinde olmanın ruhsal ve fizikî sıhhati olumsuz etkileyebileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Bu durum, bedende gerilim hormonlarının daima yüksek kalmasına ve kronik yorgunluk, uykusuzluk, çarpıntı, dikkat dağınıklığı, tahammülsüzlük üzere belirtilere neden olabilir.” dedi. Kaygının esiri olmak yerine, şuurlu hazırlık ve tahlil odaklı düşünmenin tasayı yönetmeye yardımcı olduğuna vurgu yapan Demir, medya tüketiminde de dikkatli olunması ve korkuyu artıran içeriklerden kaçınılması gerektiğini hatırlattı.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, zelzele korkusu ve başa çıkma stratejileri hakkında açıklamalarda bulundu.
Belirsizlik endişe ve korkuyu besliyor
Son olarak 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli ve daha öncesinde yaşanan zelzelelerin, ülkemizde derin izler bıraktığını tabir eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Hem kayıplarımızın acısını hissetmeye devam ediyor hem de benzeri bir felaketle tekrar müsabaka ihtimaline karşı uzmanların daima olarak ikazlarına maruz kalıp, tedbirler almaya çalışıp, zihinsel olarak da nasıl başa çıkabileceğimizi sorguluyoruz.” dedi.
Bu süreçte ruhsal açıdan zorlanmamızın esas sebebinin, sarsıntının belirsizlik içermesi olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Ne vakit nerede olacak ve biz bunu nasıl deneyimleyeceğiz büsbütün meçhul. Belirsizlik ise endişe ve tasayı besler. Lakin kıymetli olan, endişenin esiri olmak değil, şuurlu ve hazırlıklı bir zihin yapısı geliştirebilmektir.” biçiminde konuştu.
Deprem beklentisi ‘savaş ya da kaç’ yansısını daima faal hale getiriyor
Sürekli zelzele olacak kaygısıyla yaşamanın duygusal beyni daima olarak alarm halinde tuttuğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Bu durum gündelik ömür kalitemizi düşürebilir. Vakitle panik atakların görüldüğü anksiyete bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB), depresyon üzere psikiyatrik hastalıklara yol açabilir.” dedi.
Beynimizin, sarsıntı beklentisini bir tehdit olarak gördüğüne ve ‘savaş ya da kaç’ yansısını daima faal hale getirdiğine vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şunları söyledi:
“Bu durum, bedende gerilim hormonlarının daima yüksek kalmasına ve kronik yorgunluk, uykusuzluk, çarpıntı, dikkat dağınıklığı, tahammülsüzlük üzere belirtilere neden olabilir. Toplumsal ve mesleksel fonksiyonellik bozulabilir. Beşerler daima zelzele korkusu içinde yaşadığında, toplumsal ilgilerinde kopmalar yaşayabilir. Sarsıntıyla ilgili tetikleyiciler, travmayı daima canlı fiyat. Küçük sarsıntılar, yüksek sesler, bina çatlakları üzere ayrıntılar, bireylerde ağır endişe ve kaçınma davranışlarına yol açabilir. Dehşet ve dert öteki tüm hisleri üzere doğaldır lakin fazlası yönetilebilir. Asıl sıkıntı, tasanın bizi felç etmesine değil, şuurlu hazırlık yapmamıza yardımcı olmasını sağlamaktır.”
Felaket senaryoları yerine tahlil odaklı düşünülmeli
Deprem şuuruyla yaşamanın daima dehşet içinde olmak manasına gelmediğinin altını çizen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Aradaki ince çizgiyi koruyabilmek için denetim edebileceğiniz noktalara odaklanın. Zelzelenin ne vakit olacağını bilemeyiz ancak bina güvenliğini artırabilir, acil durum çantası hazırlayabilir ve tatbikat yapabiliriz. Bu, ‘kontrol duygusunu’ güçlendirerek tasayı azaltır.” dedi.
Felaket senaryoları yerine tahlil odaklı düşünülmesi gerektiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Sürekli olumsuz kanılar üretmek yerine, ‘eğer sarsıntı olursa, şu inançlı noktalara gidebiliriz’ üzere planlama yapmak daha sağlıklı bir yaklaşım olur. Nefes idmanları, meditasyon, yoga, yürüyüş, mindfulness üzere gerilim idaresi teknikleri ile ruhsal dayanıklılığınızı güçlendirin. Daima zelzeleyle ilgili konuşmak ve tasayı büyütmek yerine, şuurlu ve tertipli tedbirler alın.” tekliflerinde bulundu.
Felaket senaryoları bilinçaltında daima bir tehdit algısı oluşturabilir
Kontrolsüz haber tüketiminin korkuyu artırdığına da dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Özellikle felaket senaryolarını vurgulayan içerikler, bilinçaltında daima bir tehdit algısı oluşturabilir.” dedi.
Bilinçli bilgi tüketimi için, emniyetli kaynaklardan bilgi alınması gerektiğini aktaran Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şöyle devam etti:
“Günde yalnızca belli bir vakit diliminde haberleri takip edin. Daima sarsıntı haberleri okumak, tasayı artırır. Felaket senaryoları yerine bilimsel ve yapan içeriklere odaklanın. Medya etik kuralları maalesef bazen ihlal edebiliyor, kullanılan başlık ile haber içeriği farklı olabildiği üzere, başlıklar bireyler üstünde ağır korkuya neden oluyor. Birtakım uzmanların ‘her an zelzele olabilir’ açıklamaları sık sık medyada yer buluyor. Bu tıp haberler karşısında çaresiz kalan vatandaş yalnızca kaygılandığı ile kalıyor. Bu sebeple haberleri tüketirken şu soruyu sorun: Bu bilgi bana hakikaten yarar sağlıyor mu, yoksa yalnızca korkumu mı artırıyor?”
Çocuklara telaş yerine şuur kazandırılmalı
Çocukların, ebeveynlerinin duygusal durumlarını hissettiğine ve öğrendiklerine değinen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Eğer bir ebeveyn daima kaygılıysa, çocuk da bu korkuyu içselleştirir.” dedi.
Depremin, ‘Deprem bazen olabilir ancak biz tedbir aldık, güvendeyiz’ üzere bir lisanla çocuğun yaşına uygun olarak anlatılması gerektiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çocuğun dertlerini küçümsemeyin fakat büyütmeyin de. Ona itimat verin. Zelzele hazırlıklarını oyunlaştırarak öğretin. Çocuklar, oynayarak öğrenir ve böylelikle kaygı yerine şuur kazanırlar. Fakat daima zelzele konuşulmamalı, panik ve denetimsiz bir ortam yaratılmamalı, çocuk üstünde baskı yaratılmamalı. Çocuklar ağır hislerle başa çıkmakta yetişkinler kadar başarılı olamayabilir. Onların his yüklerini azaltmalısınız.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
